De driehoek techniek-tactiek-mentaal

In alle sporten kun je deze elementen terugvinden als het gaat om het beschrijven van de algemene taken die een sporter heeft. Soms is een sport meer technisch dan tactisch of mentaal. En soms is de tactische component wat groter dan de technische. Bij turnen draait het nauwelijks om tactiek bijvoorbeeld. Terwijl bij het voetbal de tactiek het vaak wint van de techniek.

In de bowlingsport kennen we deze driehoek ook.

De techniek van het bowlen bestaat natuurlijk uit de aanloop, de zwaai, de timing daarvan, de balans en de release. Met alle aspecten waarop ingezoomd kan worden. Bijvoorbeeld bij de aanloop het ritme, 3-4-5- of 6-passen, de loopsnelheid, drift, timing step, power step en ook kniehoeken en heuphoeken.

De techniek van het bowlen is zeg maar het gedeelte op de baan waar bewogen wordt. Techniek is bewegen.

De tactiek van het bowlen is niet zozeer de opstelling van de spelers maar op welke plaats en met welk materiaal je de techniek laat gebeuren.
De lijn, de bal, de snelheid, de rotatie zijn de keuzes die bepalen of de worp (de techniek) ook effectief resultaat tot gevolg heeft, een strike of een spare.
Een verandering van release en dus rotatie van de bal, alsook de snelheid van de bal, wordt weliswaar door een andere techniek mogelijk gemaakt, maar de keuze om dat te doen is een tactische keuze.

De tactiek van het bowlen is zeg maar het gedeelte op de baan waar de bal overheen rolt. Tactiek is balrol.

Het mentale van het bowlen is datgene wat zich afspeelt in het hoofd van een speler. Alle gedachten, het wedstrijdplan, emoties, gevoelens, analyse van bewegen, balrol en pinactie, bewuste en onbewuste denkprocessen.

Het mentale aspect van het bowlen is zeg maar de reden of een worp meer of minder succesvol volgens het vooropgezette plan verloopt.

Alle elementen zijn even belangrijk

Men zegt vaak dat het mentale gedeelte pas komt als het niveau wat hoger is. Dat eerst een goede techniek, dan goede tactiek en goede ballen nodig zijn voordat een goede mentale controle vereist wordt.

Dat eerst het fundament stevig moet zijn voordat het dak gebouwd kan worden.

Dat het verschil in de top vooral op het mentale gebied gemaakt wordt en dat het dus pas belangrijk wordt in de top (opbouwmodel).

Volgens het opbouwmodel moet er eerst een basis zijn van techniek en tactiek voordat mentaal pas toegevoegd kan worden

Naar mijn mening is dit volledig onjuist.

Ik zie het veel meer als een gelijkzijdige driehoek waarbij alle zijden en hoeken even belangrijk zijn. En een hoger niveau behalen betekent dat alle elementen even snel groeien, of in elk geval snel achter elkaar meegroeien.

Techniek, beweging, komt tenslotte ook voort uit de hersenen als centraal zenuwstelsel, het commandocentrum van waaruit spieren de opdracht krijgen om met een bepaalde kracht en gedurende bepaalde tijd aan te spannen.

De tactische analyse van de balrol en het besluit om een andere lijn of bal te gaan spelen, komt ook voort uit denkprocessen.

Met andere woorden: elke beweging of elke aanpassing heeft ook een mentale component. Er zit altijd een gedachte, gevoel en soms emotie aan vast (kerngroeimodel).

Volgens het kerngroeimodel groeien op elk niveau alle elementen evenzo hard mee

In de praktijk

Je wilt je release iets veranderen om meer omwentelingen te krijgen. Hier zit al een hele hoop gedachten en uiteindelijk een besluit achter.

Je komt bij een trainer en die vertelt je wat je nu doet en wat je zou moeten veranderen, bijv. je handstand iets veranderen. Direct heb je gedachten en gevoelens. “kan ik dat wel?”, “oh, dat lijkt me moeilijk/makkelijk”, “dat leer ik nooit”, “dat kan ik niet/wel”.

Stel je gaat er onbevangen in (ook een mentale toestand!) en je doet het direct de eerste keer goed en je ziet dat die bal inderdaad beter rolt, dan heb je direct gevoelens, emoties en gedachten daarbij.

“ohhh, ik kan het wel”, “dat voelde lekker”, “dit wil ik nog een keer”, “maar dan wel op de goede lijn en in de pocket”

Want in dit voorbeeld betekent een betere balrol ook iets meer hoek en dus was de lijn niet goed want die was nog bepaald op de oude release.

Direct bij het veranderen van de techniek komt dus ook een andere tactiek om de hoek kijken.

Je gaat iets meer naar links staan terwijl je hetzelfde mikpunt houdt. Dit betekent dat je de bal nu iets meer van binnen naar buiten gaat spelen (vanuit het midden naar rechts voor rechtshandigen). Ook al is het maar een klein beetje, je plaatje verandert. Het plaatje van jouw ideale lijn naar de pocket en die gewenste strike.

Direct komen daar gedachten en gevoelens naar boven. Het is eenvoudigweg niet te stoppen: “o dat is raar”, “die bal komt nooit in de pocket”, “ik weet niet of dit wel klopt”, “ik heb hier geen goed gevoel bij”, “sta ik nu wel goed”.

Juist op dit moment wordt er iets gevraagd aan de mentale kant. Als er wel voldoende vertrouwen is in de nieuwe release, zal men de bal toch in die onwennige lijn loslaten en is de kans groot dat de nieuwe release gemaakt werd en de bal daadwerkelijk in de pocket komt.

Als er nog te weinig vertrouwen in de nieuwe release is, zal men geneigd zijn om de bal richting de pocket te helpen. De release is niet goed waardoor de bal niet goed rolt en als de pocket al gehaald wordt er zeker niet goed in rolt.

Kortom, ook tijdens het leren van een nieuwe techniek spelen mentale processen een grote rol hoe goed en hoe snel deze techniek geleerd wordt.

Een goede trainer besteedt minstens evenveel aandacht aan de mentale kant als aan de technische kant. Een goede trainer heeft niet alleen kennis over techniek en tactiek, maar minstens zoveel kennis over mentale aspecten. En een goede trainer weet de balans te vinden tussen die drie aspecten bij elke speler en op de juiste tijd.

Het verschil wordt in de top gemaakt

In de topsport wordt er vaak apart aan mentale training gedaan. Op verenigingsniveau kom je dat soort trainingen weinig tegen. In de bowlingsport is dat niet veel anders. Al vanaf begin negentiger jaren worden de nationale selecties specifiek getraind op dit vlak. Eerst door de bekende sportpsycholoog Rico Schuijers (die in 2012 de eerste sportpsycholoog werd die officieel aan het Olympisch team werd toegevoegd), later opgevolgd door andere sportpsychologen en mentale trainers.

Het feit dat hier (veel) aandacht aan besteed wordt is mijns inziens heel goed. Het feit dat dit pas zo laat gebeurt en apart gebeurt vind ik wat minder goed.

De mentale kant van het bowlen is aan de orde vanaf de allereerste bal die gerold wordt. Dat dit van een ander niveau is, is duidelijk. Maar dat betekent niet dat het niet aan de orde is!

Omdat de heersende praktijk is dat er pas aan mentale training gedaan wordt in de top wil dit nog niet zeggen dat het ook dáár pas relevant. Alsof het mentale aspect het verschil maakt tussen een tobber en een topper, veel meer dan het technische.

Om het wat specifieker te maken:

Om de top te bereiken heb je ten eerste een goede techniek nodig. Tegenwoordig moet je een bal met veel omwentelingen kunnen gooien om het verschil te maken.

Het is niet voor niets dat er veel two handers momenteel in de top staan. Zij koppelen snelheid aan veel omwentelingen waardoor de pinactie groter wordt.

Als die goede (met één of twee handen) techniek ook nog eens behoorlijk nauwkeurig gedaan wordt en in hoge mate steeds hetzelfde, dan kun je hoge scores behalen. Deze spelers zie je af en toe in de uitslagen terecht komen als de omstandigheden voor hen gunstig waren.

Ten tweede heb je goede tactische kennis nodig van baancondities, hoe ze veranderen en welke bal je op welk moment het beste kunt gebruiken. Als je ook nog eens de technische vaardigheid hebt om een aantal verschillende releases en snelheden te beheersen en tactisch in te zetten, dan ben je helemaal een goeie. Deze spelers komen we regelmatig in de uitslagen tegen omdat ze om kunnen gaan met verschillende en soms zeer wisselende omstandigheden.

Ten derde heeft een topspeler goede mentale vaardigheden nodig om niet alleen het bovenstaande al goed uit te kunnen voeren, maar ook om wedstrijden te winnen.

Menig speler heeft moeite genoeg om de rust te bewaren als de banen moeilijk zijn en de strikes niet willen vallen. Dit vraagt bepaalde mentale vaardigheden.

De wil om te winnen en op het beslissende moment kalm te blijven is weer een andere dimensie van mentale kracht.

Net als verschillende technische en tactische elementen, zijn er ook verschillende mentale elementen.

Niemand is hetzelfde

En dat geldt zowel voor beginners als voor toppers. In elke sport kun je de toppers met elkaar vergelijken en verschillen benoemen. En dat is bij het bowlen niet anders.

De ene topspeler heeft een technisch perfecte worp, maar komt niet altijd goed uit de verf op bepaalde baancondities of op bepaalde momenten in de wedstrijd. Een andere topspeler is juist dan op z’n sterkst. En een volgende topper komt weer vaak in de finale omdat hij heel erg veel in zijn mars heeft qua aanpassingen.

De vraag in welke verhouding iets van meer belang is, is dan ook eigenlijk niet te beantwoorden en zeker niet in absolute getallen uit te drukken.

Het zal altijd zo zijn dat een speler bepaalde sterkten en bepaalde zwakten heeft. En dat elke speler dus ontwikkelpunten heeft.
De mentale vaardigheid om die te onderkennen en aan te pakken is misschien wel de meest onderscheidende factor tussen een topper en een tobber.

Heb je vragen of opmerkingen? Laat hieronder een reactie achter.

Wil je meer lezen over dit onderwerp? Hier zijn 3 artikelen die misschien ook interessant zijn voor jou:

Een topprestatie bereiken door niets te willen

Je moet positief denken

Die goeie laatste game